Foto: Rick van Dugteren
Robot en poppenspel: een unieke interactie
De Ulrike Quade Company, al meer dan twintig jaar een pionier in interdisciplinair visueel theater in Amsterdam, combineert poppenspel en technologie op het toneel. Onze missie is om de grenzen tussen technologie, kunst en menselijkheid te vervagen. Dit doen we door samen te werken met professionals uit de podiumkunsten, creatieve industrie en wetenschappen.
In ons project Center Stage Robotics onderzoeken we hoe industriële robots kunnen optreden in een theatrale omgeving. Van juli 2023 tot december 2024 duiken we in de wereld van industriële robots binnen theater en performance. Onze sprints zijn hierbij essentieel: intensieve werksessies waarin we met een multidisciplinair team specifieke onderwerpen en thema’s verkennen. Deze sessies leveren nieuwe inzichten, prototypes en concepten op voor toekomstige theater- en museumprojecten.
Eerste sprint: interactie tussen KUKA robots en poppenspel
In de eerste helft van 2023-2024 richtten we ons op het thema interactie, met een speciale focus op de wisselwerking tussen KUKA-robots en poppenspel. In de eerste Sprint onderzochten we hoe de pop Madama Butterfly, gebaseerd op het traditionele Japanse Bunraku-theater, interacteert met twee KUKA-robotarmen van verschillende groottes.
Wat is Bunraku en wie is KUKA?
Bunraku is een eeuwenoude Japanse poppentheaterstijl die rond 1600 ontstond. Deze vorm van theater combineert poppenspel met instrumentale muziek en zang. Een Bunraku-pop wordt bediend door drie poppenspelers en is tegenwoordig erkend als immaterieel cultureel erfgoed door UNESCO.
KUKA Robotics is een internationaal bedrijf uit Duitsland dat gespecialiseerd is in automatiseringstechnologie, zoals robots en volledig geautomatiseerde systemen. Deze robots worden in verschillende moderne markten gebruikt, van industrie tot kunst.
Foto: Daan Colijn
De performance: robots en poppenspelers op het toneel
Tijdens dit evenement brachten we twee werelden samen: de traditionele kunst van Bunraku en de moderne technologie van KUKA-robots. Poppenspelers Tim Hammer, Suze van Miltenburg en Joris de Jong brachten de pop Madama Butterfly tot leven, terwijl Rick van Dugteren de robots bediende via een laptop.
De uitvoering leidde tot een boeiende discussie over hoe de pop en de robots met elkaar interageren. We onderzochten vragen als: Hoe beïnvloedt de grootte van de robots de expressie van de pop? Hoe reageert het publiek op de interactie tussen een traditionele pop en moderne robots?
Belangrijke inzichten en reflecties
Een centraal thema was de gelijkwaardigheid tussen pop en poppenspeler, een kernprincipe in de Bunraku-traditie. We ontdekten dat de interactie tussen de kleine en grote KUKA-robots en de pop verschillende expressies en verhalen opleverde. De kleinere robot fungeerde bijvoorbeeld als een conventioneel rekwisiet, terwijl de grotere robot een hele ‘wereld’ creëerde waarin de pop moest opereren.
De verschillende schalen van de robots nodigden uit tot reflectie over tijd, beweging en visuele kenmerken. Deze inzichten zullen dienen als basis voor toekomstige sprints en verdere verkenningen van de interactie tussen robots, mensen en andere entiteiten in verschillende sociale contexten.
Conclusie
Deze eerste sprint heeft ons waardevolle inzichten gegeven in hoe visueel verschillende entiteiten, zoals robots en poppen, kunnen samenwerken in een theatrale setting. Dit evenement bood een startpunt voor toekomstige Sprints en versterkte onze overkoepelende missie om de grenzen tussen technologie en kunst te verkennen en te vervagen.
Lees verder
Kijkje in het Robotlab
Sprint: Zorg in de performancekunst
Residenties
Ulrike Quade Company doet op meerdere vlakken onderzoek naar het inzetten van robots in theatrale setting. In deze video neemt Suze je mee naar het robotlab in Almere.
We onderzochten het thema zorg in de interactie tussen mens en robot. Circusartiest en performer Daniel Simu ging hierbij een unieke dialoog aan met een KUKA-robot.
Een open uitnodiging voor kunstenaars om voor langere tijd met een KUKA robot te werken, wat leidt tot publieke en informele presentaties.
FOTO: KIRIKO MECHANICUS
“Door wetenschap, technologie en kunst samen te brengen, creëren we een krachtige ruimte voor innovatie – een ruimte die maatschappelijke normen uitdaagt en nieuwe perspectieven opent op de kwesties die onze wereld vandaag de dag bepalen.” – Ulrike Quade
